Część osób, która chce prowadzić tryb życia zgodny z ekologicznymi założeniami, nie wie od czego zacząć. Jak się wydaje najważniejsze są codzienne zachowania, drobne czynności i uczenie się proekologicznych przyzwyczajeń. To właśnie one mają największy wpływ na środowisko naturalne. Dlatego uznałem, że warto czytelnikowi przybliżyć kilka zasad (kanonów), które być może przyczynią się do ich praktycznego stosowania.
Podstawowym założeniem przy gospodarowaniu odpadami powinno być ograniczenie liczby surowców, które niewykorzystane w postaci odpadów trafiają na składowiska odpadów. Taki założenie wynika m.in. z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Natomiast, aby system gospodarowania odpadami, którego wszyscy jesteśmy uczestnikami, spełniał w sposób efektywny to założenie trzeba pamiętać o „zasadzie 3R” (od ang. reduce, reuse, recycle). Zasada ta określa kolejność postępowania w ramach tego systemu tzn. za najbardziej ekologicznie pożądane zachowania traktuje redukcję liczby odpadów (reduce), ponowne wykorzystanie dóbr (reuse), ponowne wykorzystanie surowców, tj. recykling (oraz kompostowanie odpadów biodegradowalnych), odzyskanie i wytwarzanie energii elektrycznej lub cieplnej (w procesie spalania odpadów), a dopiero na końcu składowanie.
Taki model gospodarowania odpadami wynika z wprowadzania unijnej polityki środowiskowej, która zakłada ograniczanie wykorzystanie składowisk odpadów. Polityka ta została wprowadzona m.in. dzięki dwóm dyrektywą (dyrektywie 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 20.12.1994 r., stanowiącej minima w zakresie odzyskiwania odpadów opakowaniowych, dyrektywie Rady 1999/31/WE z 26.4.1999 r. ograniczono ilość odpadów biodegradowalnych na składowiskach odpadów komunalnych).
Z „zasady 3R” wynikają trzy kanony ekologiczne tj. ograniczenie (reduce) ilości konsumpcji (do produktów niezbędnych), ponowne używanie (reuse) tych produktów (by odpadów było jak najmniej) i w końcu recykling (przetworzenie przedmiotów, które już dłużej nie nadają się do użytku). Polska wersja „zasady 3R” jest określana jako „zasada 3U” i oznacza unikaj kupowania zbędnych rzeczy, użyj ponownie, utylizuj. Wszystkie trzy zasady są ze sobą ściśle powiązane oraz istotna jest ich kolejność, po to aby jak najpóźniejsze uznać dany produktu za odpad. Wszystkie też oznaczają odpowiedni sposób postępowania, który nadaje się do praktycznego wykorzystania.
Pierwsza (reduce - unikaj kupowania zbędnych rzeczy) najważniejsza, wskazuje na konieczność zmniejszenia ilości generowanych odpadów poprzez ograniczenie konsumpcji niepotrzebnych produktów. Można ją zrealizować poprzez - unikanie kupowanie zbędnych lub niepotrzebnych rzeczy, wybieranie produktów nie zawierające zbędnych opakowań np. ciasta na wagę, herbatę liściastą, wędlinę krojoną a nie paczkowaną itp., wykorzystywanie przy zakupach zamiast toreb foliowych własnej torby np. z materiału.
Druga (reuse - użyj ponownie) przypomina o możliwości powtórnego wykorzystania produktów powszechnie uznanych za jednorazowe, co zmniejsza skalę zanieczyszczeń środowiska, powstałych zarówno wskutek efektów ubocznych produkcji jak i nagromadzenia odpadów. Odnosi się do propozycji ponownego, wielokrotnego wykorzystania towarów, czasem w zupełnie nowym przeznaczeniu. Stosuje się ją poprzez używanie produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku np. dżem w słoiku a nie w plastikowej butelce, nie wyrzucanie zbędnego sprzętu, ale przekazanie go potrzebującym lub organizacjom pozarządowym, nie wyrzucanie starych ubrań tylko ich przerobienie dzięki temu można uzyskać coś oryginalnego niewielkim kosztem, czy wykorzystanie zadrukowanej jednostronnie kartki np. na notatnik.
Natomiast ostatnia trzecia (recycle – utylizuj by po przetworzeniu odzyskać surowce wtórne), którą stosuje się w ostateczności, mówi co należy zrobić w sytuacji, gdy nie można zrezygnować z produktu, a powstałego z niego odpadu nie da się wykorzystać ponownie. W tej sytuacji odpad należy wrzucić do odpowiedniego pojemnika czy worka celem ponownego wykorzystania w produkcji. Bardzo ważne jest przy realizacji tej ostatniej zasady właściwe segregowanie odpadów, zgodne z obowiązującym podziałem na papier i tekturę (worek, pojemnik – niebieski), szkło bezbarwne i kolorowe (worek, pojemnik – zielony), tworzywa sztuczne, metal, opakowania wielomateriałowe (worek, pojemnik – żółty), odpady ulegające biodegradacji (worek, pojemnik – brązowy).
Postępowanie zgodne z „zasadami 3R” nie tylko przyczyni się do efektywnej ochrony środowiska naturalne, ale jednocześnie poprzez racjonalny konsumpcjonizm pozwoli bardziej oszczędnie wydawać pieniądze.
Warto myśleć przyszłościowo i zmieniać świat – zaczynając od siebie.
Waldemar Trojan
kierownik Wydziału Gospodarki Odpadami
Urzędu Miejskiego w Turku
